معرفی کتاب
کتاب مغزی که خود را تغییر می دهد به قلم نورمن دویج، به معرفی علم جدید و شگفت انگیز نوروپلاستیسیتی (انعطاف پذیری عصبی) می پردازد؛ علم جدیدی که تفکر اشتباه چند صد ساله بشر را مبنی بر عدم تغییرپذیری مغز از میان برداشته است. نورمن دویج برای نگارش این کتاب به کشورهای مختلفی سفر کرده است و از نزدیک با دانشمندان، پزشکان و بیمارانی که این کشف حیرت انگیز را تجربه کرده بودند دیدار کرده است. نورمن دویج در کتاب مغزی که خود را تغییر می دهد داستان های واقعی و باورنکردنی از توانایی مغز را به رشته تحریر درآورده است که در آن ها، افراد توانسته اند با تکیه بر توانایی انعطاف پذیری عصبی و تغییرپذیری مغز بر بیماری های به ظاهر لاعلاج و معلولیت های خود فائق آیند و به مهارت های قابل توجهی دست یابند. کتاب مغزی که خود را تغییر می دهد نوشته نورمن دویج با ترجمه نازگل عزیزی از سوی انتشارات سایلاو منتشر شده است. نشر سایلاو این کتاب را در قالب کتاب های حوزه علم مدرن و روانشناسی خود منتشر کرده است.
درباره کتاب مغزی که خود را تغییر می دهد
شاید هنوز هم باور بسیاری از افراد بر این است که مغز، پس از سن خاصی روند طولانی زوال خود را آغاز می کند. شاید این باور تا حدودی نشات گرفته از پارادیم نادرست علم باشد و شاید هم بخشی از آن ناشی از مشاهدات خود ما باشد. همیشه دیده ایم کودکانی را که به سرعت در یادگیری زبان پیشرفت می کنند در حالی که در مورد سالمندان، حتی به توانایی یادگیری زبان هم شک می کنیم. گذشته از این، بارها شنیده ایم که در صورت آسیب سلول های مغزی احتمال جایگزین شدن آن ها بسیار کم است و هیچ یک از ما از کسی که دچار سکته مغزی شده است انتظار بازگشت به زندگی نرمال نداریم. اما چقدر از این پیش فرض ها به لحاظ علمی صحیح تلقی می شوند؟ این دیدگاه، دیدگاه تغییرناپذیری مغز نامیده می شود. نورمن دویج در صفحه 13 کتاب مغزی که خود را تغییر می دهد این دیدگاه را به شکل زیر توصیف می کند:
دانش عمومی بر این اساس استوار بود که پس از دوران کودکی، تغییر مغز صرفاً زمانی رخ می دهد که روند طولانی زوال را آغاز می کند؛ شناختی مبنی بر این که وقتی سلول های مغزی به طور مناسب رشد نمی کنند، آسیب می بینند و یا می میرند، نمی توانند جایگزین شوند. همچنین بر اساس این تصویر، اگر بخشی از مغز آسیب می دید، مغز هرگز نمی توانست ساختار خود را تغییر دهد یا راه حل دیگری پیدا کند. بر اساس فرضیه تغییرناپذیری مغز، افرادی که با محدودیت های مغزی یا ذهنی به دنیا آمده اند، یا متحمل آسیب مغزی شده اند، تمام عمر از این آسیب ها و محدودیت ها رنج خواهند برد.
به دانشمندانی که در مورد بهبود یا حفظ کیفیت مغز سالم از طریق فعالیت یا تمرین ذهنی کنجکاو بودند، گفته می شد که وقت خودشان را تلف نکنند. در واقع، نوعی عقاید پوچ گرایانه در زمینه عصب شناختی حاکم شده بود- به این معنی که درمان بسیاری از مشکلات مغزی، بیهوده و یا حتی غیر قابل قبول بود.
این عقاید در فرهنگ ما گسترش یافت و حتی جلوی پیشرفت دید کلی ما به طبیعت انسان را نیز گرفت. از آن جا که مغز نمی توانست تغییر کند، طبیعت انسان که از آن نشات می گرفت نیز لزوماً ثابت و تغییرناپذیر به نظر می رسید.
(کتاب مغزی که خود را تغییر می دهد – نشر سایلاو )
نورمن دویج در این کتاب، زندگی واقعی چه افرادی را به تصویر می کشد؟
نورمن دویج در کتاب مغزی که خود را تغییر می دهد بر روی یکی از خارق العاده ترین کشفیات قرن و بیستم دست گذاشته است و آن هم چیزی نیست جز توانایی های مبتنی بر انعطاف پذیری عصبی یا نوروپلاستیسیتی مغز. او برای نگارش این کتاب به سراغ دانشمندان، پزشکان و بیمارانی رفته است که توانسته اند با تکیه بر انعطاف پذیری عصبی به نتایج قالب توجهی در زندگی خود دست یابند. نورمن دویج در صفحه 16 کتاب مغزی که خود را تغییر می دهد آورده است:
در طی سفرهایم، با دانشمندی آشنا شدم که افراد نابینا از زمان تولد را قادر به دیدن کرده بود و نیز، دانشمندی دیگر که برای افراد ناشنوا این امکان را فراهم کرده بود تا بشنوند؛ من با افرادی صحبت کردم که دهه ها پیش دچار سکته هایی شده بودند و به آن ها اعلام شده بود که علاجی برایشان نیست، اما به وسیله درمان های مبتنی بر انعطاف پذیری عصبی بهبود یافتند؛ من با افرادی آشنا شدم که با این روش، اختلالات یادگیری آن ها درمان و ضریب هوشی (آی کیو) آن ها افزایش یافته بود؛ شواهدی را دیدم که افراد هشتاد ساله می توانند حافظه خود را به گونه ای تقویت کنند که مثل زمان پنجاه و پنج سالگی شان عمل کند. من افرادی را دیدم که مغز خود را با افکارشان اصلاح می کردند تا ضربه ها و عقده های روحی لاعلاج را درمان کنند. من با برندگان جایزه نوبل گفت و گو کردم که با شور و هیجان بحث می کردند که حالا که می دانیم مغز، دائم در حال تغییر است، می بایست در مورد مدل مغز تجدید نظر کنیم.
(کتاب مغزی که خود را تغییر می دهد – نشر سایلاو – صفحه 16)
تحول در دیدگاه بشر نسبت به مغز
کتاب مغزی که خود را تغییر می دهد صرفا به توانایی های مغز نمی پردازد. در اصل، به گفته نورمن دویج این ایده که مغز می تواند ساختار و عملکرد خود را از طریق تفکر و فعالیت تغییر دهد، مهم ترین تحول در دیدگاه بشر نسبت به مغز به شمار می آید. این کتا برخی از این تحولات را نشان می دهد. خواننده کتاب علاوه بر تحولات مرتبط با توانایی مغز در ترمیم خود، درخواهد یافت که چگونه انعطاف پذیری عصبی،درک ما از عشق، رابطه جنسی، غم و اندوه، روابط، یادگیری، اعتیاد، فرهنگ، فن آوری و روان درمانی مغز را تغییر می دهد. به گفته نویسنده کتاب، تمامی علوم اجتماعی، انسانی و فیزیکی، از آن جایی که با طبیعت انسان سر و کار دارند، به اندازه تمامی اشکال آموزش، تحت تاثیر انعطاف پذیری عصبی قرار دارند. بنابراین درک عمیق مقوله انعطاف پذیری عصبی، تاثیر عمیقی بر زندگی فرد خواهد گذاشت.
انعطاف پذیری عصبی به مثابه شمشیر دولبه
انعطاف پذیری عصبی مثل یک شمشیر دولبه عمل می کند. بر اساس مفهوم جدید نوروپلاستیسیتی، فکر کردن، یاد گرفتن و حتی عمل کردن می توانند ژن های ما را فعال کنند یا عملکرد آن ها را بر هم بزنند و بدین ترتیب آناتومی مغز و رفتار ما را شکل دهند. نورمن دویج در کتاب مغزی که خود را تغییر می دهد درباره جنبه های منفی نوروپلاستیسیتی می نویسد:
در حالی که مغز انسان به ظاهر خود را دست کم گرفته است، نوروپلاستیسیتی نیز تنها شامل خبرهای خوش نیست؛ انعطاف پذیری عصبی نه تنها مغز ما را زیرک و کاردان تر می کند، بلکه آن را در مقابل نفوذ خارجی آسیب پذیر و حساس تر می سازد. انعطاف پذیری عصبی این قدرت را دارد تا رفتارهای انعطاف پذیر بیشتر اما سختگیرانه تری ایجاد کند- پدیده ای که من نامش را ” تضاد انعطاف” گذاشته ام. جالب این جاست که برخی از سرسخت ترین عادات و اختلالات ما نتیجه تغییرپذیری ما هستند. وقتی تغییر ماده شکل پذیر به خصوصی در مغز رخ می دهد و به خوبی تثبیت می شود، می تواند از وقوع تغییرات دیگر جلوگیری کند. با درک تأثیرات مثبت و منفی انعطاف پذیری است که می توانیم به راستی به گستره قابلیت های بشر پی ببریم.
(کتاب مغزی که خود را تغییر می دهد – نشر سایلاو)
فصل های کتاب مغزی که خود را تغییر می دهد
فصل اول: زنی که پیوسته می افتاد… توسط مردی نجات می یابد که کاشف تغییر پذیری در حواس ماست
نورمن دویج فصل اول کتاب را به مورد شریل اختصاص داده است. زنی که نود و پنج تا صد در صد دستگاه دهلیزی اش را از دست داده است و به همین خاطر هم مدام در حال افتادن است. بنابراین در این فصل با سیستم تعادل به عنوان یکی از مهم ترین حس ها آشنا می شویم. بر اساس دیدگاه سنتی، مورد شریل کاملا مایوس کننده است. اما باخی ریتا با استفاده از تکنیک انعطاف پذیری عصبی به کمک او آیذ. این فصل هم چنین به اولین دستگاه بینا کننده ساخته شده می پردازد. فرضیه موضعی بودن در حواس، نظریه مکانیکی و نظریه موضعی بودن مغز، تاریخچه انعطاف پذیری عصبی و همین طور داستان جالب پدر باخی ریتا از دیگر موضوعات فصل اول کتاب مغزی که خود را تغییر می دهد، می باشد.
فصل دوم: او برای خودش مغز بهتری می سازد.
زنی که انگ عقب مانده به او زده شده بود، دریافت چطور خود را درمان کند.
نورمن دویج این فصل را با یک داستان واقعی درگیر کننده شروع می کند؛ او هم کسی نیست جز باربارا ارواسمیت یانگ. به ندرت پیش می آید کسی که به کشف مهمی دست می باید خود دچار مشکل مغزی بوده باشد اما باربارا یکی از این افراد است. در این فصل با مفاهیمی چون استدلال فضایی، مشکل جنبشی، اختلال قرینه نویسی، و آموزه های فروید آشنا می شویم. همین طور نورمن دویج در این فصل از تاثیر آموزش در تقویت مغز دفاع می کند.
فصل 3: طراحی مجدد مغز
یک دانشمند مغزها را تغییر می دهد تا حافظه و قوه ادراک را تقویت کند، سرعت تفکر را افزایش دهد و مشکلات یادگیری را درمان کند.
این فصل به تلاش مایکل مرزنیچ می پردازد، یکی از متخصصان انعطاف پذیری عصبی که جاه طالبانه ترین ایده ها را در این زمینه دارد. در این فصل همین طور درباره چنفیلد و کشف نقشه مغز می خوانیم و از رابطه بین نقشه های مغزی و انعطاف پذیری عصبی درک بهتری به دست می آوریم.دوره های حساس و نقش پذیری نیز به طور کامل در این فصل بررسی می شوند. فصل سوم کتاب مغزی که خود را تغییر می دهد هم چنین به ساختار سلول عصبی، ساختار تغییرپذیر مغز، راز یادگیری زبان، اوتیسم، یادگیری در بزرگسالی، آلزایمر، چرایی یادگیری زبان های جدید و … می پردازد.
فصل چهارم: جاذبه جنسی و عاشق شدن
آنچه انعطاف پذیری عصبی درباره جاذبه جنسی و عشق به ما می آموزد
در این فصل از کتاب مغزی که خود را تغییر می دهد، نورمن دویج به بررسی روابط جنسی در دوره حساس، غرایز اکتسابی، اعتیاد و رابطه آن با انعطاف پذیری عصبی، سیستم های لذت، عشق و نوروپلاستیسیتی، مراکز لذت، عشق و کوکایین، این که چرا عشاق از هم خسته می شوند؟، مکانیسم فراموشی معشوق، اوکسی توسین و … می پردازد.
فصل پنجم: رستاخیرهای نیمه شب
قربانیان سکته مغزی یاد می گیرند دوباره حرکت و صحبت کنند
نورمن دویج در این فصل از کتاب مغزی که خود را تغییر می دهد به مقوله بسیار مهم عدم استفاده آموخته شده می پردازد. این اصل، طبق قوانین انعطاف پذیری به شکل ساده این گونه بیان می شود: یا از آنچه داری استفاده کن یا آن را از دست می دهی. به این ترتیب عضوی که کمتر مورد استفاده قرار می گیرد، به تدریج تحلیل می رود و تضعیف می شود. غرقه سازی در یادگیری زبان یکی از مثال هایی است که به تفصیل در این فصل شرح داده شده است.
فصل ششم: باز شدن قفل مغز
استفاده از انعطاف پذیری مغز برای متوقف کردن نگرانی ها، وسواس های فکری، وسواس عملی و عادات بد
فصل هفتم: درد؛ نیمه تاریک انعطاف پذیری مغز
فصل هشتم: قوه تخیل؛ تاثیر تفکر
فصل نهم: تبدیل ارواح به پیشینیان؛ روانکاوی به مثابه درمان انعطاف پذیری عصبی
فصل دهم: جوان سازی؛ کشف سلول های بنیادی عصبی و آموزه هایی برای حفظ کردن مغز
فصل یازدهم: فراتر از اعضای بدن
زنی که به ما نشان می دهد مغز تا چه اندازه می تواند تغییر پذیر باشد
دیدگاه شما پس از تایید نمایش داده می شود
سلام. لطفاً تجدید چاپ کنید. ممنون میشم
دیدگاه شما پس از تایید نمایش داده می شود
http://indiapharmacy.cheap/# cheapest online pharmacy india
دیدگاه شما پس از تایید نمایش داده می شود
mexico drug stores pharmacies mexican drugstore online mexican mail order pharmacies
دیدگاه شما پس از تایید نمایش داده می شود
best india pharmacy indian pharmacy online or top 10 online pharmacy in india
http://kullberg.org/__media__/js/netsoltrademark.php?d=indiapharmacy.cheap buy medicines online in india
buy prescription drugs from india п»їlegitimate online pharmacies india and india online pharmacy buy prescription drugs from india
دیدگاه شما پس از تایید نمایش داده می شود
buy misoprostol over the counter cytotec pills buy online or buy cytotec online
http://jmfurniture.com/__media__/js/netsoltrademark.php?d=misoprostol.guru cytotec buy online usa
п»їcytotec pills online buy cytotec and п»їcytotec pills online order cytotec online
دیدگاه شما پس از تایید نمایش داده می شود
http://avodart.pro/# where can i get avodart without insurance
دیدگاه شما پس از تایید نمایش داده می شود
http://misoprostol.guru/# buy misoprostol over the counter
دیدگاه شما پس از تایید نمایش داده می شود
buy cytotec over the counter: order cytotec online – Cytotec 200mcg price
https://misoprostol.guru/# buy cytotec pills online cheap
lipitor 80 mg tablet lipitor 20 mg where to buy lipitor 80 mg price in india
دیدگاه شما پس از تایید نمایش داده می شود
buy cipro without rx buy cipro without rx or antibiotics cipro
http://venconusa.com/__media__/js/netsoltrademark.php?d=ciprofloxacin.ink buy cipro
ciprofloxacin generic cipro online no prescription in the usa and cipro 500mg best prices cipro online no prescription in the usa
دیدگاه شما پس از تایید نمایش داده می شود
buy cytotec Cytotec 200mcg price or п»їcytotec pills online
http://brinkssecurity.net/__media__/js/netsoltrademark.php?d=misoprostol.guru buy cytotec online fast delivery
buy cytotec online fast delivery buy misoprostol over the counter and cytotec pills buy online cytotec pills buy online
دیدگاه شما پس از تایید نمایش داده می شود
http://lipitor.pro/# order lipitor
دیدگاه شما پس از تایید نمایش داده می شود
lisinopril 500 mg: lisinopril 10 mg pill – lisinopril 10 mg order online
http://avodart.pro/# how to get avodart no prescription
buy cipro without rx buy cipro online without prescription buy cipro without rx
دیدگاه شما پس از تایید نمایش داده می شود
https://avodart.pro/# where buy generic avodart prices
دیدگاه شما پس از تایید نمایش داده می شود
cipro for sale: cipro ciprofloxacin – buy cipro online canada
http://lisinopril.pro/# lisinopril 10 mg brand name in india
order cytotec online buy cytotec over the counter cytotec online
دیدگاه شما پس از تایید نمایش داده می شود
https://misoprostol.guru/# cytotec pills buy online
دیدگاه شما پس از تایید نمایش داده می شود
paxlovid price paxlovid covid or paxlovid for sale
http://k4capitalpartners.com/__media__/js/netsoltrademark.php?d=paxlovid.top paxlovid cost without insurance
paxlovid pill п»їpaxlovid and п»їpaxlovid paxlovid generic
دیدگاه شما پس از تایید نمایش داده می شود
best ed medications best ed treatment pills or ed pills for sale
http://guidedimplementation.com/__media__/js/netsoltrademark.php?d=ed-pills.men best ed drugs
cures for ed best pills for ed and ed pill top ed pills
دیدگاه شما پس از تایید نمایش داده می شود
http://ed-pills.men/# erectile dysfunction drugs
دیدگاه شما پس از تایید نمایش داده می شود
paxlovid price: п»їpaxlovid – paxlovid cost without insurance
دیدگاه شما پس از تایید نمایش داده می شود
zithromax 500 mg lowest price online: cheap zithromax pills – zithromax for sale online
دیدگاه شما پس از تایید نمایش داده می شود
http://gabapentin.pro/# neurontin over the counter
دیدگاه شما پس از تایید نمایش داده می شود
neurontin 300 mg cap: neurontin canada online – buy neurontin canadian pharmacy
دیدگاه شما پس از تایید نمایش داده می شود
cost of ivermectin medicine buy liquid ivermectin or ivermectin buy online
http://vermontdirectvaloans.com/__media__/js/netsoltrademark.php?d=stromectolonline.pro ivermectin 80 mg
ivermectin lotion ivermectin 3 mg tabs and ivermectin 18mg ivermectin oral 0 8
دیدگاه شما پس از تایید نمایش داده می شود
http://azithromycin.men/# buy generic zithromax no prescription
دیدگاه شما پس از تایید نمایش داده می شود
cost of brand name neurontin neurontin 800 mg capsules or neurontin 100mg
http://baccaratmoroccoresidences.com/__media__/js/netsoltrademark.php?d=gabapentin.pro drug neurontin
neurontin 600 mg capsule neurontin capsule 600mg and medication neurontin 300 mg neurontin 100mg tab
دیدگاه شما پس از تایید نمایش داده می شود
neurontin generic: neurontin medicine – prescription drug neurontin
دیدگاه شما پس از تایید نمایش داده می شود
http://stromectolonline.pro/# ivermectin 1% cream generic
دیدگاه شما پس از تایید نمایش داده می شود
http://certifiedcanadapharm.store/# canadian pharmacy near me
دیدگاه شما پس از تایید نمایش داده می شود
india pharmacy: cheapest online pharmacy india – buy prescription drugs from india
دیدگاه شما پس از تایید نمایش داده می شود
pharmacies in mexico that ship to usa mexico drug stores pharmacies or mexican rx online
http://christianresumehelp.com/__media__/js/netsoltrademark.php?d=mexpharmacy.sbs best online pharmacies in mexico
mexican online pharmacies prescription drugs mexico drug stores pharmacies and medication from mexico pharmacy medicine in mexico pharmacies
دیدگاه شما پس از تایید نمایش داده می شود
http://certifiedcanadapharm.store/# canadian pharmacy 365
دیدگاه شما پس از تایید نمایش داده می شود
canadian pharmacy certified canadian pharmacy or canadianpharmacymeds com
http://nataliemaines.net/__media__/js/netsoltrademark.php?d=certifiedcanadapharm.store canadian discount pharmacy
canada cloud pharmacy www canadianonlinepharmacy and global pharmacy canada canadian world pharmacy
دیدگاه شما پس از تایید نمایش داده می شود
thecanadianpharmacy: reliable canadian pharmacy reviews – legitimate canadian mail order pharmacy
دیدگاه شما پس از تایید نمایش داده می شود
http://certifiedcanadapharm.store/# online canadian drugstore
دیدگاه شما پس از تایید نمایش داده می شود
reputable mexican pharmacies online mexico drug stores pharmacies or mexican pharmaceuticals online
http://dentalemergencydocs.com/__media__/js/netsoltrademark.php?d=mexpharmacy.sbs pharmacies in mexico that ship to usa
mexican online pharmacies prescription drugs п»їbest mexican online pharmacies and mexico drug stores pharmacies mexican online pharmacies prescription drugs
دیدگاه شما پس از تایید نمایش داده می شود
mexico drug stores pharmacies: buying prescription drugs in mexico online – purple pharmacy mexico price list
دیدگاه شما پس از تایید نمایش داده می شود
http://certifiedcanadapharm.store/# canadian world pharmacy
دیدگاه شما پس از تایید نمایش داده می شود
canadian pharmacy online reputable canadian online pharmacy or canadian pharmacy uk delivery
http://www.lymebuddies.com/__media__/js/netsoltrademark.php?d=certifiedcanadapharm.store maple leaf pharmacy in canada
canadian pharmacy 24 canadian pharmacies that deliver to the us and my canadian pharmacy reviews northern pharmacy canada
دیدگاه شما پس از تایید نمایش داده می شود
medication from mexico pharmacy: purple pharmacy mexico price list – pharmacies in mexico that ship to usa
دیدگاه شما پس از تایید نمایش داده می شود
http://mexpharmacy.sbs/# purple pharmacy mexico price list
دیدگاه شما پس از تایید نمایش داده می شود
mexican mail order pharmacies mexico drug stores pharmacies or pharmacies in mexico that ship to usa
http://fortispacific.net/__media__/js/netsoltrademark.php?d=mexpharmacy.sbs mexican drugstore online
buying prescription drugs in mexico mexican mail order pharmacies and mexican border pharmacies shipping to usa buying prescription drugs in mexico online
دیدگاه شما پس از تایید نمایش داده می شود
reputable indian online pharmacy: buy medicines online in india – mail order pharmacy india
دیدگاه شما پس از تایید نمایش داده می شود
https://certifiedcanadapharm.store/# trusted canadian pharmacy
دیدگاه شما پس از تایید نمایش داده می شود
india pharmacy mail order: best india pharmacy – buy medicines online in india
دیدگاه شما پس از تایید نمایش داده می شود
online pharmacy india top online pharmacy india or india pharmacy mail order
http://apcostandards.com/__media__/js/netsoltrademark.php?d=indiamedicine.world п»їlegitimate online pharmacies india
buy medicines online in india reputable indian pharmacies and reputable indian pharmacies canadian pharmacy india
دیدگاه شما پس از تایید نمایش داده می شود
mexican online pharmacies prescription drugs: mexican border pharmacies shipping to usa – buying prescription drugs in mexico
دیدگاه شما پس از تایید نمایش داده می شود
http://certifiedcanadapharm.store/# safe canadian pharmacy
دیدگاه شما پس از تایید نمایش داده می شود
77 canadian pharmacy online canadian pharmacy or legitimate canadian pharmacy online
http://adccreativecrush.org/__media__/js/netsoltrademark.php?d=certifiedcanadapharm.store canadian pharmacy 365
legit canadian pharmacy online vipps approved canadian online pharmacy and adderall canadian pharmacy canadian pharmacy 365
دیدگاه شما پس از تایید نمایش داده می شود
https://certifiedcanadapharm.store/# canada rx pharmacy world
دیدگاه شما پس از تایید نمایش داده می شود
www canadianonlinepharmacy: buy drugs from canada – canadian family pharmacy
دیدگاه شما پس از تایید نمایش داده می شود
where to get mobic without a prescription: get cheap mobic without rx – how to buy mobic online
دیدگاه شما پس از تایید نمایش داده می شود
cost of amoxicillin 30 capsules: amoxicillin pills 500 mg buy amoxicillin without prescription
دیدگاه شما پس از تایید نمایش داده می شود
cheap erectile dysfunction pills: cheap erectile dysfunction – ed medication online
دیدگاه شما پس از تایید نمایش داده می شود
best erectile dysfunction pills: how to cure ed – ed pills cheap
دیدگاه شما پس از تایید نمایش داده می شود
buying propecia without a prescription cost cheap propecia without prescription
دیدگاه شما پس از تایید نمایش داده می شود
where can i get generic mobic without insurance: buy mobic pills – can you get cheap mobic without dr prescription
دیدگاه شما پس از تایید نمایش داده می شود
ed pills otc: ed dysfunction treatment – ed pills
دیدگاه شما پس از تایید نمایش داده می شود
canadian pharmacy ltd canadian pharmacy no scripts
دیدگاه شما پس از تایید نمایش داده می شود
https://mobic.store/# can i buy generic mobic price
دیدگاه شما پس از تایید نمایش داده می شود
where to get generic mobic no prescription: can i order cheap mobic without dr prescription – where can i buy cheap mobic without rx
دیدگاه شما پس از تایید نمایش داده می شود
cost cheap propecia without a prescription propecia without a prescription
دیدگاه شما پس از تایید نمایش داده می شود
cost of propecia without prescription order cheap propecia no prescription
دیدگاه شما پس از تایید نمایش داده می شود
free web girl: dating websites for free – personals women
دیدگاه شما پس از تایید نمایش داده می شود
2.5 mg prednisone daily: http://prednisone1st.store/# how much is prednisone 10 mg
دیدگاه شما پس از تایید نمایش داده می شود
I’m going to do a presentation about thebillboard website . I need some informations about how is started ? and if there is a story behind its starting , and I need to know why it’s important for the media’s life ? Alos, what does it do ?.
https://www.lausitz-branchen.de/author-profile/malissiascrib/
دیدگاه شما پس از تایید نمایش داده می شود
tadalafil 20mg generic buy tadalafil 5mg online cheap ed pills cheap
دیدگاه شما پس از تایید نمایش داده می شود
If I start a blog on Myspace, will it get listed in search engines like Google? If so, is there a way to keep them from being crawled?. . Thank you.
https://twitter.com/katekdesigns/status/1632757888329428992
دیدگاه شما پس از تایید نمایش داده می شود
Is there a way you can have your own blog site instead of contributing to one already made.. I have no idea how a blog works? How do you pay for it? How do you start one? Please help! It would be much appreciated! Thank you!.
https://www.linkedin.com/posts/kmkowalsky_reasons-to-have-a-blog-inform-your-audience-activity-7026707531464941568-vNgP?utm_source=share&utm_medium=member_desktop
دیدگاه شما پس از تایید نمایش داده می شود
Hey there! I’ve been following your website for a long time now and finally got the bravery to
go ahead and give you a shout out from New Caney
Texas! Just wanted to tell you keep up the great work!
my webpage: kraken2trfqodidvlh4aa337cpzfrhdlfldhve5nf7njhumwr7instad.onion
دیدگاه شما پس از تایید نمایش داده می شود
Fantastic web site. Lots of useful info here. I am sending it to a few pals ans also sharing in delicious. And naturally, thank you for your effort!
https://nftepubs.com/epub-profile.php?symbol=book-29100
دیدگاه شما پس از تایید نمایش داده می شود
Needed to draft you that little remark in order to say thanks a lot yet again for the splendid advice you have documented on this page. It has been so generous of you to present extensively what exactly many individuals might have supplied as an electronic book to help make some bucks for their own end, and in particular seeing that you could possibly have tried it if you ever wanted. Those tactics likewise worked to become good way to recognize that most people have a similar dreams like my personal own to grasp somewhat more pertaining to this issue. I think there are a lot more pleasurable moments ahead for those who look over your blog.
https://nftepubs.com/epub-profile.php?symbol=book-63985
دیدگاه شما پس از تایید نمایش داده می شود
Hey there, You have done an incredible job. I will definitely digg it and personally suggest to my friends. I’m sure they’ll be benefited from this site.
https://nftepubs.com/epub-profile.php?symbol=9781505779530
دیدگاه شما پس از تایید نمایش داده می شود
I truly appreciate this post. I have been looking everywhere for this! Thank goodness I found it on Bing. You have made my day! Thx again
https://nftepubs.com/epub-profile.php?symbol=book-42114
دیدگاه شما پس از تایید نمایش داده می شود
you have got a terrific blog right here! would you like to make some invite posts on my blog?
https://nftepubs.com/epub-profile.php?symbol=book-15868
دیدگاه شما پس از تایید نمایش داده می شود
I’m not sure why but this blog is loading very slow for me. Is anyone else having this problem or is it a problem on my end? I’ll check back later on and see if the problem still exists.
https://www.zoritolerimol.com