نوروفلسفه: فلسفه علم اعصاب و مغز

نوروفلسفه یک حوزه میان رشته ای بین فلسفه و علم اعصاب به شمار می آید که با تلفیق علوم مختلف تلاش می کند تا درک عمیق تری از ذهن و مغز ارائه کند و به مهم ترین پرسش‌های فلسفی با استفاده از پژوهش های عصب شناختی پاسخ دهد. کتاب اخلاق و مغز مشاور از پاتریشیا چرچلند به عنوان نخستین نوروفیلسوف تلاشی است از سوی نشر سایلاو برای معرفی این حوزه بسیار مهم میان رشته ای. این کتاب از سوی نشر سایلاو و با ترجمه دکتر معصومه ملکیان در مجموعه مطالعات میان رشته ای منتشر خواهد شد. 

نوروفلسفه چیست؟

اصطلاح نوروفلسفه به پژوهش‌های میان‌رشته ای بین حوزه های فلسفه و علوم اعصاب اشاره دارد که به طور تخصصی نظریه‌های فلسفی مرتبط با نوروساینس را دربرمی گیرد و تلاش می کند نوروساینس را در مسائل فلسفی به کار ببندد. در نوروفلسفه، با تلفیق نظریه های فسلفی مرتبط با ذهن با پژوهش‌های عصب شناختی در خصوص مغز تلاش می‌شود تا به مهم‌ترین مباحث هستی‌شناختی پاسخی درخور داده شود. نوروفیلسوف ها در تلاش با ترکیب داده‌های علومی چون ژنتیک، علوم شناختی، علم اعصاب و روانشناسی و فلسفه تلاش می‌کنند تا درک بهتری از ذهن ارائه دهند.

خاستگاه نوروفلسفه

اصطلاح نوروفلسفه (neurophilosophy) حدود سی سال پیش برای نخستین بار توسط پاتریشیا چرچلند در کتاب خود با نام نوروفلسفه مطرح شد. علی رغم این که پیش از آن و در سال 1960 کواین نیز تلاش کرده بود فلسفه و علم را در راستای طبیعت گرایی با یکدیگر تلفیق کند. اما به دلیل کاربرد مشخص این اصطلاح و تشریح مفصل و نظام مند آن در این کتاب می‌توان پاتریشیا چرچلند را بنیانگذار نوروفلسفه دانست. انتشار این کتاب باعث  شکل گیری موجی از علاقه در بین فلاسفه نسبت به حوزه نوروساینس شد.

فلسفه و دانش مغز

عمر تلفیق فلسفه و نوروساینس از بیش از سی سال تجاوز نمی کند. برخی آثار دکارت و نیز تامس نگل درباره تعامل ذهن و مغز را می‌توان به عنوان تنها استثنا در این میان به شمار آورد. عموما تا پیش از این دوره، آثار علمی از پژوهش‌های فلسفی استفاده نمی‌کردند و نوشته‌های فلسفی نیز نیازی به بهره‌گیری از داده‌های مرتبط با مغز در استدلال‌های خود نمی‌دیدند. اعتراض پاتریشیا چرچلند به جدایی کارکردی مغز و ذهن با طرح اصطلاح نوروفلسفه در سال 1968 شروع شد و از آن پس، بر شمار تلاش های میان رشته ای برای درک رابطه مغز و ذهن افزوده شد.

نوروفلسفه هنوز رشته جوانی است و از روش شناسی چندان مشخصی برخوردار نیست با این حال در طی چند دهه گذشته، شاخه‌هایی چون نورواخلاق، نوروفلسفه شناختی، زیبایی شناختی عصبی، نوروفلسفه نظری و نوروفلسفه تجربی پدید آمده اند. برای مثال در نوروفلسفه شناختی، مهم ترین پرسش های انسان شناسی هم چون اراده آزاد و هویت فردی مورد توجه قرار می گیرد.

کتاب درباره نوروفلسفه

با این که بیش از سی سال از تولد این حوزه میان رشته ای می گذرد، با این‌حال هم چنان هیچ اثری در این زمینه به زبان فارسی ترجمه و منتشر نشده است. نشر سایلاو به عنوان تنها ناشر مطالعات میان رشته ای، کتاب اخلاق و مغز مشاور از پاتریشیا چرچلند را به عنوان یک مطالعه میان رشته ای بین حوزه های فلسفه علم، اعصاب و اخلاق و اولین اثر در زمینه نوروفلسفه به زودی منتشر خواهد کرد. پاتریشیا چرچلند در این کتاب با رویکرد نوروفلسفه به مقوله اخلاق می پردازد. پاتریشیا چرچلند در این کتاب به عنوان یک نوروفیلسوف، به جست و جوی ریشه‌های اخلاق در مغز می‌پردازد و با تلفیق فلسفه و نوروساینس تلاش می کند تا مفاهیم مهمی چون شکل گیری ارزش‌های اخلاقی، نحوه توجه نورون ها، فداکاری، تقلب، جامعه ستیزی و … را بررسی کند و به مهم ترین پرسش ها در این زمینه پاسخ دهد.